Dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư (phần 9)

Ở phần trước chúng tôi đã đề cập đến chăm sóc dinh dưỡng cho bênh nhân ung thư qua quá trình trị liệu bằng tia xạ, tiếp theo sẽ là hóa trị liệu và phương pháp miễn dịch.

2. Chăm sóc dinh dưỡng trên bệnh nhân ung thư

2.6. Một số khía cạnh đặc thù quản lý dinh dưỡng trong điều trị ung thư

2.6.3. Hóa trị liệu

Điều trị bằng hoá trị liệu có thể gây nên các vấn đề có liên quan tới dinh dưỡng như sau: suy tủy, ức chế sản xuất myelo; bất thường khẩu vị; viêm màng nhầy (niêm mạc nhày), viêm thực quản; ỉa chảy và kém hấp thu do nhiễm độc dạ dày thực quản; buồn nôn, nôn và mệt mỏi; thiếu máu; chức năng hệ dịch giảm sút.

Hóa trị liệu là dùng hóa chất hoặc thuốc để điều trị ung thư. Nếu như phẫu thuật và tia xạ để điều trị khối u tại chỗ thì hóa trị liệu là biện pháp điều trị hệ thống ảnh hưởng toàn bộ cơ thể. Hoạt động của các hóa chất điều trị không chỉ giới hạn với mô ung thư mà còn ảnh hưởng đến các tế bào bình thường. Do vậy, có thể thấy độc tính ở các cơ quan, ảnh hưởng ngược lại đến khẩu phần ăn và tình trạng dinh dưỡng. Khẩu phần bị ức chế bởi … và rất nhiều thuốc gây ra viêm thực quản, dạ dày… Tác dụng phụ này phụ thuộc vào từng loại hóa chất, liều, thời gian điều trị, các thuốc dùng kèm và đáp ứng của từng bệnh nhân.

Hóa trị liệu – dinh dưỡng cho bênh nhân ung thư

Điều trị các thuốc chống ung thư thường gây ra tình trạng nôn và buồn nôn. Tuy nhiên, khi dùng kèm các thuốc chống… hoặc khi dùng kèm với corticoid, giảm hoặc mất triệu chứng buồn nôn, và nôn ở 80% bệnh nhân. Dùng tích cực thuốc chống nôn, thuốc chống ỉa chảy và kháng sinh làm giảm tác dụng phụ và chữa nhanh chóng các tác dụng phụ nặng. Thực tế là mặc dù chăm sóc hỗ trợ nhưng nhiều bệnh nhân vẫn bị tác dụng phụ đặc biệt phụ thuộc liều hóa trị liệu. Lúc đó, giảm bạch cầu, suy tủy (giảm sản xuất tế bào máu và tiểu cầu) là yếu tố hạn chế chính hóa chất điều trị.

Khẩu vị khác thường dẫn đến biếng ăn và chỉ ăn rất ít thực phẩm có thể gây ra ỉa chảy hoặc táo bón, hoặc tắc ruột (ức chế nhu động ruột). Các triệu chứng ngộ độc dạ dày ruột thường không kéo dài, tuy nhiên một số chương trình phối hợp điều trị hóa chất có thể gây ra nặng, kéo dài. Một số thuốc, đặc biệt là corticossteroids gây ra phá hủy mô và tăng mất protein, kali và canxi qua nước tiểu. Màng nhày và quá trình tiêu hóa của ruột bị ảnh hưởng, thay đổi tiêu hóa và hấp thu. Chuyển hóa protein, năng lượng và vitamin bị hỏng mặc dù hậu quả của nó chưa rõ. Khi điều trị thuốc chống ung thư, số đếm bạch cầu giảm và không phản ánh chính xác tình trạng dinh dưỡng

2.6.4. Phương pháp miễn dịch

Phương pháp này thường gây ra: mệt mỏi; các triệu chứng giống như cúm; sốt; buồn nôn và nôn; kích thích miễn dịch, bao gồm đảo nghịch neutropenia; giảm cân.

Chất thay đổi đáp ứng sinh học là các sản phẩm tự nhiên được sản xuất với số lượng lớn thông qua cloning và công nghệ gen. Được sử dụng trực tiếp như chất gây độc tế bào hoặc gián tiếp như chất kích thích bảo vệ tự nhiên của chính bệnh nhân, các chất sinh vật này có thể giết tế bào ung thư. Alpha-interferon được dùng để điều trị bệnh ung thư bạch cầu (hairy-cell leukemia). Interleukin 2 được dùng trong điều trị bệnh nhân u hác tố (melanoma) và ung thư tế bào thận. Các yếu tố kích thích colony – cytokines kích thích tủy xương phát triển nhanh hơn – được dùng để làm ngắn thời kỳ giảm bạch cầu trung tính và làm giàu the graft for myeloid precursor trước khi cấy tủy xương từ người cho. Bệnh nhân dùng các chất này có thể mệt mỏi, ớn lạnh, sốt, triệu chứng như bị cúm và làm giảm khẩu phần ăn vào.

Trên đây là một số triệu chứng gây ra trong quá trình điều trị bằng phương pháp hóa trị liệu và miễn dịch để có thể có một chế độ dinh dưỡng hợp lý cho bệnh nhân ung thư.